νότιος

-ια, -ο (ΑΜ νότιος, -ία, -ον, Α αττ. τ. νότιος, -ον, Μ και νοτίος, -ίον) [νότος]

1. αυτός που είναι στραμμένος προς τον νότο ή βρίσκεται στον νότο, μεσημβρινός (α. «οἰκημένους δέ Λιβύης ἐπὶ τῇ νοτίῃ θαλάσσῃ», Ηρώνδ.

β. «το νότιο δωμάτιο τού σπιτιού είναι πολύ ζεστό»)

2. (για άνεμο) αυτός που πνέει από τον νότο, νοτιάς, όστρια («ὁ νότιος ἀήρ», Αριστοτ.)

νεοελλ.

1. αυτός που κατοικεί στα προς τον νότο μέρη τής Γης

2. ως κύριο όν. Νότιος, Νότια, Νότιο

α) προσδιορισμός ονομασίας οικισμού ή άλλου γεωγραφικού χώρου ή σημείου που βρίσκεται προς νότον ενός άλλου συνώνυμου του και σε αντιδιαστολή προς αυτό (α. «Νότια Αμερική» β. «Νότια Κορέα» γ. «Νότιο Βιετνάμ» δ. «Νότιες Άλπεις»)

β) (το αρσ. και θηλ.) ο κάτοικος ή ο στρατιωτικός τών νότιων πολιτειών στη διάρκεια τού αμερικανικού εμφύλιου πολέμου

3. φρ. α) «νότιος πόλος»

γεωγρ. το άκρο τού νοητού άξονα τής Γης ή τής ουράνιας σφαίρας το οποίο είναι στραμμένο προς τον νότο

β) «νότιο ημισφαίριο»

γεωγρ. το ημισφαίριο τής γήινης σφαίρας στο οποίο περιέχεται ο νότιος πόλος

γ) «νότιος ή ανταρκτικός πολικός κύκλος» — ο κύκλος τής ουράνιας ή τής γήινης σφαίρας που απέχει από τον νότιο πόλο καθεμιάς από τις σφαίρες αυτές 23 μοίρες και 27 λεπτά

δ) «Νότιος Παγωμένος Ωκεανός» — η θάλασσα η οποία περιβάλλει την Ανταρκτική μέχρι τον ανταρκτικό κύκλο

ε) «Νότιος Σταυρός» — αστερισμός τού νότιου ημισφαιρίου

αρχ.

1. (για νερό) αυτός που προέρχεται από βροχή τού νότου

2. αυτός που είναι γεμάτος υγρασία, ο υγρός, ο βροχερός

3. (το ουδ. πληθ. ως ουσ.) τά νότια

οι νότιοι άνεμοι

4. φρ. «Νότιοι Ιχθύες» — ονομασία τού τελευταίου αστερισμού τού ζωδιακού κύκλου.

επίρρ...

νοτίως και νότια

στον νότο ή προς τον νότο.